In gesprek met Waterschap De Dommel
In het gebied van Van Gogh NP zijn Waterschap Aa en Maas, Waterschap Brabantse Delta, Waterschap De Dommel actief. Allen zijn ook betrokken als partner bij Van Gogh NP. Waarom eigenlijk? Aan het woord is Erik de Ridder, Watergraaf bij Waterschap De Dommel, en namens alle Waterschappen lid van de stuurgroep Van Gogh NP.
De Waterschappen zijn al direct vanaf het begin actief betrokken bij de oprichting van Van Gogh NP. Wat sprak u in dit plan aan?
Ik ben zelf natuurlijk pas in 2019 begonnen als watergraaf. Ik snap wel dat we als waterschappen direct betrokken zijn geweest, omdat het voor ons als waterschappen een mooie vervolgstap is in de ‘reis’ die we als waterschappen maken als omgevingspartner: Sinds de Internationale Architectuur Biennale 2014 (met Mozaiëk Brabant en de centrale verbindende rol van de wateropgaven daarin) ontwikkelen we ons sterker vanuit het besef van de basale verbindende kracht van het water.
In de Wateragenda van 2017 hebben we waterbouwstenen aangeleverd voor de Brabantse Omgevingsvisie, die mede op basis daarvan met de aanduiding van de Brabantse beeklandschappen kwam. De urgentie van klimaatadaptatie en de grote rol van het water bij de maatschappelijke opgaven, zoals verbetering van de biodiversiteit, de landbouwtransitie, de economische waarde van het landschap en de volksgezondheid staat sindsdien hoog op de uitvoeringsagenda’s.
Met de vraag vooral: hoé gaan we die transities inzetten en realiseren, wat is daarvoor nodig aan samenwerking, beleid, instrumenten? In feite de grote vraagstukken die ook verbonden zijn aan de Omgevingswet.
Om daar stappen in te gaan maken hebben we met de Provincie in 2018 een Reisgids klimaatrobuuste landschappen opgesteld. Samen met BrabantStad hebben we in 2019 gewerkt aan de strategie voor Het Volgende Landschap. Het Van Gogh NP zou voor ons een mooie vervolgstap in dit alles zijn, om de stap naar het ‘doen’ nu, samen met de gebiedspartners, te gaan maken.
Waterschappen hebben altijd al veel aandacht en ruimte voor het landschap. Hoe past Van Gogh NP in jullie plannen?
Waterschappen zijn op allerlei manieren betrokken bij de omgeving. Het is mijn overtuiging dat alleen door samenwerking met onze omgeving we ook de waterdoelen kunnen bereiken. Doordat in het Van Gogh NP zo veel gebiedspartners zijn betrokken en verenigd, biedt dit ons een uitstekend platform om onze doelstellingen te verbinden aan die van andere partners.
Vanuit de toekomst- en ontwikkelvisie van Van Gogh NP kunnen we vervolgens samen optrekken om de gezamenlijke- en de organisatie- doelen te verwezenlijken.
Een van de aandachtspunten in het masterplan is het versterken van het landschap in relatie tot het de maatschappelijke opgave, zoals klimaatadaptatie. Wat zijn aandachtpunten volgens u? Wat zijn do’s and don’ts?
We kennen de doelstelling dat onze omgeving in 2050 klimaat adaptief moet zijn. Maar die doelstelling bereiken we niet zomaar. We weten bijvoorbeeld dat op dit moment bij een flinke hoosbui ca. 80 tot 85% van het water dat valt binnen twee dagen ons gebied weer uit is. In tijden van droogte is dit niet gewenst, maar ook niet uitlegbaar. Het klimaat verandert, en stelt ons voor nieuwe en scherpe uitdagingen. En om deze nieuwe uitdagingen aan te kunnen moeten we dus op zoek naar nieuwe oplossingen. Klimaat adaptief is niet beperkt tot het buitengebied of het beekdal, maar begint al in het stedelijk gebied en de “haarvaten” c.q. slootjes. En daar kun je pas het verschil maken als je dit in samenwerking en samenhang doet. Met gemeenten, maar ook met grondeigenaren bijvoorbeeld.
Kunt u een of enkele huidige projecten van de Waterschappen noemen die we nu reedskunnen noemen als een goed voorbeeld voor Van Gogh NP? Het gaat daarbij om projecten die waarde en kwaliteit toevoegen aan het landschap. Projecten waar samen wordt gebouwd aan het landschap van de 21ste eeuw.
Voorbeelden te over, waar op dit moment al hard wordt gewerkt. Ik denk bijvoorbeeld aan het Markdal bij Breda, Klimaatrobuust St.Oedenrode, Landschapspark Pauwels (met in het bijzonder de proactieve samenwerking (buiten de lijntjes) in het Waterparkenlandschap, het ‘Gebiedsbod Groene Woud’ waarin boeren samen met een Agrarische Natuur Vereniging (ANV) bezig zijn om hun landbouw gebied klimaatbestendiger in te richten.
Wat moet het Van Gogh NP vooral wel en vooral niet worden?
We moeten oppassen dat we niet het zoveelste interbestuurlijk samenwerkingsclubje worden. Dus blijf dicht bij de doelstellingen en ambities, en neem deelnemers mee hoe zij via het Van Gogh NP hun eigen doelstellingen en ambities kunnen verwezenlijken. En een ander schrikbeeld is het klassieke “nationaal park” met een hek eromheen en een centrale parkeerplaats. De kracht zit in de breedte van het gebied en in de verbinding tussen de delen van het mozaïek. Maar dit zullen we moeten blijven vasthouden en uitleggen, want ik merk nu nog dat dit klassieke beeld hardnekkig is.
Wanneer is Van Gogh NP voor jullie geslaagd?
Het Van Gogh NP is voor mij geslaagd als we erin slagen om het echt meer te laten zijn dan de som der delen. Alle betrokken partners hebben hun eigen doelen, middelen en ambities. Maar ik geloof erin dat door samenwerking we niet alleen die eigen doelen en ambities kunnen behalen, maar deze eigen doelen én de gezamenlijke doelen op een hoger niveau en met minder middelen inzet te bereiken. Dat is strategische samenwerking.
