In gesprek met Natuurmonumenten
Samen met meer dan 50 betrokken partners zet Natuurmonumenten de de schouders onder de ontwikkeling van Van Gogh NP. Wat zijn hun beweegredenen? Wat hopen ze te bereiken? Aan het woord is Lars Koreman, rentmeester Noord-Brabant en Limburg van Natuurmonumenten.
Natuurmonumenten is al direct vanaf het begin actief betrokken bij de oprichting van Van Gogh NP. Wat sprak u in dit plan aan?
In midden-Brabant ligt een bijzondere concentratie van grotere topnatuurgebieden. Toen het kabinet de oproep deed om tot nieuwe robuustere nationale parken te komen, waren wij met Brabants Landschap en Het Groene Woud de eerste initiatiefnemers voor een nieuw Nationaal Park in Brabant. Het bestaande Nationaal Park Loonse en Drunense zit in een te krap keurslijf, door dit te koppelen aan het Nationaal Landschap Het Groene Woud kan een robuuster geheel van natuurgebieden ontstaan, ingebed in een kleinschalig agrarisch cultuurlandschap, met de fiets en te voet bereikbaar voor de inwoners van de Brabantse steden en dorpen. Een status als Nationaal Park stimuleert ook om omzichtiger met natuur en landschap om te gaan. Die waarden staan namelijk ernstig onder druk in ‘booming’ Brabant.
Natuurmonumenten heeft altijd al veel aandacht en ruimte voor het landschap. Hoe past Van Gogh NP in jullie plannen?
Onze doelstelling is behoud van natuur, landschap en cultuurhistorie.Veel van ons werk speelt zich af in de natuurgebieden zelf, het beheer vraagt de meeste aandacht. Maar we zien dat er dikwijls ontwikkelingen van buitenaf zijn, die negatieve invloed hebben op onze natuurgebieden. Te denken valt aan de verdrogings- en stikstofproblematiek, en ook verstedelijking en infrastructuur. Voor veel planten- en diersoorten zijn de bestaande natuurgebieden te klein en is het van belang dat ook het boerenland ruimte blijft bieden voor natuur. Sinds enkele jaren zetten we ons daarom meer in voor het landschap buiten onze terreinen, om te beginnen in de schil rond natuurgebieden. Zo hebben we enkele jaren geleden een aanvalsplan voor het landschap gepresenteerd. Dat is gericht op het koesteren van de mooie landschappen en het fraaier maken van ‘uitgeklede’ landschappen. Deze doelstelling zit nu ook stevig verankerd in het Masterplan voor het Van Gogh NP.
Een van de aandachtspunten in het masterplan is het versterken van het landschap in relatie tot het de maatschappelijke opgave, zoals klimaatadaptatie of landbouw transitie. Wat zijn aandachtpunten volgens u? Wat zijn do’s and don’ts?
De landbouwtransitie biedt prachtige kansen om tegelijkertijd te werken aan vergroten van de aantrekkelijkheid van het boerenland voor natuur en mens. Wat zou het mooi zijn als veel meer kale perceelsgrenzen een groener en biodiverser karakter krijgen, door de aanplant van houtsingels en hagen, waar mogelijk met wandelpaden erlangs.In Coronatijd zien we nog meer dan voorheen dat mensen op zondag elkaar verdringen in drukke natuurgebieden zoals de Loonse en Drunense Duinen. Zou het niet mooi zijn als bijvoorbeeld het boerenland tussen Tilburg en de Loonse en Drunense Duinen zo aantrekkelijk wordt dat mensen niet meer allemaal per se met de auto naar hetzelfde natuurgebied rijden, maar ook te voet of met de fiets vanuit thuis een prachtig landschap in kunnen? Wat betreft de don’ts: wij maken ons grote zorgen over hoe bij de energietransitie natuur en landschap vaak nog steeds een ondergeschoven kindje zijn. Wij onderschrijven de klimaaturgentie, maar zijn er van overtuigd dat de klimaatdoelen gehaald kunnen worden zonder dat natuur en landschap daar het slachtoffer van worden. Beperk bijvoorbeeld zonnevelden tot het uiterste, het is een nieuwe industriële laag in ons toch al zo onder druk staande waardevolle Brabantse landschap.
Kunt u een of enkele huidige projecten van Natuurmonumenten noemen die we nu reeds kunnen noemen als een goed voorbeeld voor Van Gogh NP? Het gaat daarbij om projecten die waarde en kwaliteit toevoegen aan het landschap. Projecten waar samen wordt gebouwd aan het landschap van de 21ste eeuw.
Mooie voorbeelden zijn twee grote natuurontwikkelingsprojecten: natuurgebied Huis ter Heide, pal naast Tilburg, en natuurgebied Vlijmens Ven/Gement, naast de stad 's-Hertogenbosch. Waar eerst zeeën van maïs waren, zijn die gebieden, als onderdeel van het Natuurnetwerk Brabant, door gezamenlijke inzet van vele organisaties, afgelopen decennia omgetoverd tot een waar natuurparadijs, waar de stedelingen van kunnen genieten. Wij proberen als eigenaar en beheerder van deze gebieden dit natuurlijke erfgoed voor toekomstige generaties te behouden.
Wat moet het Van Gogh NP vooral wel en vooral niet worden? Wanneer is Van Gogh NP voor jullie geslaagd?
Het Van Gogh Nationaal Park leidt hopelijk tot meer aandacht voor het behoud van de zeer waardevolle landschappen en natuur en tot het inzicht dat economische ontwikkelingen die plaatsvinden gelijktijdig moeten leiden tot versterking van natuur en landschap. Het Van Gogh NP moet vooral geen eenzijdig marketingverhaal worden, waarbij de kip met de gouden eieren, de unieke en kwetsbare natuur, geslacht in plaats van gekoesterd wordt. Vincent van Gogh schilderde de schoonheid van het Brabantse landschap en de natuur en maakte zich er al zorgen over. Hij kijkt nu over onze schouder mee hoe wij het Brabantse land aan de volgende generatie gaan overdragen, adel verplicht!
