“We zijn als Van Gogh: we scheppen iets voor later”

Wat het Van Gogh Nationaal Park uniek maakt, is dat het niet uitsluitend een natuurgebied is. Het nationaal park is 120.000 hectare groot en bestaat voor 27% uit natuurgebied. 50% is agrarisch cultuurlandschap en de rest is infrastructuur en stedelijk gebied met 1,5 miljoen inwoners. Het nationaal park is daarom óók een enorm samenwerkingsverband met 70 Brabantse partners. Samen willen ze het gebied groener, natuurinclusiever en klimaatrobuuster maken. Want er zijn genoeg uitdagingen op het gebied van biodiversiteit, droogte en gezondheid.

“We willen natuur veel breder zien dan alleen maar Natura2000. Ik denk dat wij daarin een voorloper zijn,” stelt Kramps. “We zitten in een fase waarin we allemaal weten dat we ruimte nodig hebben,” vult Van den Eijnden aan. “Voor woningbouw, infrastructuur, industrie, voor zonnepanelen en windmolens. Ondertussen kijken we met onze partners ook hoe we de landbouwsector volhoudbaar kunnen maken. Dat betekent dat er nieuwe perspectieven moeten komen. Alle partijen moeten gaan inzien dat natuurherstel niet alleen voor de natuur zelf is, maar dat iederéén daarvan profiteert. Het is voor onze eigen kinderen, voor onszelf."

Het park is niet voor niets vernoemd naar schilder Vincent Van Gogh. Van den Eijnden vertelt: “Van Gogh wandelde vaak met zijn familie op zondag in de omgeving van Zundert over de Oude Buisse Heide of in de Pannenhoef: prachtige natuurgebieden. Deze protestantse familie stelde dat ze het dichtst bij de schepping zouden zijn als je in de natuur bent. Het is het meest oorspronkelijke van wat God gecreëerd heeft. Vanuit die gedachte is Van Gogh veel bezig geweest met insecten vangen, vogelnestjes zoeken en later het schilderen van landschappen. Altijd met de intentie om het meest pure te raken. Later schreef hij: ‘Ik ben een echte boerenschilder. Want de boeren staan het dichtst bij de natuur.’ En precies dat maakt Van Gogh ook ons gezamenlijke icoon. Wij willen het meest pure koesteren, met veel respect voor de boer die hier een belangrijke rol in kan spelen.”

Van den Eijnden vertelt dat ze hieraan meteen een ander project koppelen waarin er wandelpaden worden aangelegd naast een deel van de hagen. “We willen de biodiversiteit versterken, maar ook de beleefbaarheid daarvan.” Kramps voegt toe: “We ontlasten daarmee ook de natuur op plekken waar het nu in de weekenden heel druk is.” Van de 3000 kilometer aan wandelpaden in het gebied, gaat er 2000 kilometer over asfaltwegen. Met de nieuwe paden langs de nieuwe landschapselementen hopen ze de druk op de natuur te verminderen en de aantrekkelijkheid van het agrarisch gebied te vergroten.

Kramps: “Dit is een voorbeeld van holistisch denken: je versterkt de biodiversiteit, je vermindert de hittestress, je verbetert de luchtkwaliteit en de gezondheid, je ontlast de kernnatuur, je breidt natuur uit buiten de bestaande natuurgebieden en je vergroot de veiligheid, want wandelaars lopen niet meer op de weg.” Van den Eijnden: “Er zijn hier zoveel aspecten die samenkomen. Het grappige is dat je hiervoor normaal gesproken bij allerlei verschillende loketjes zou moeten aankloppen. Maar binnen het Van Gogh Nationaal Park kunnen we dit makkelijker aanpakken met alle maatschappelijke partners die hier een rol in hebben.”

Het Van Gogh Nationaal Park bestaat nog niet zo lang, pas sinds vier jaar zet het serieuze stappen naar een officiële status. Toch is er nu al veel om trots op te zijn. Zo zijn er de boomkwekers in midden-Brabant die ecologische verbindingszones creëren tussen hun bedrijven en rekening houden met het watersysteem. Dat doen ze niet alleen om de natuur een handje te helpen, maar ook voor hun eigen toekomst en de levensvatbaarheid van hun bedrijven. Meer natuur op en rond de terreinen betekent dat ze beter bestand zijn tegen extreem natte en droge periodes. Ze houden regenwater vast in de bodem, gaan zuiniger om met water en verbeteren de waterkwaliteit door het verminderen van bestrijdingsmiddelen.

Deze voorbeelden zijn typerend voor dit nationaal park nieuwe stijl, waar ondernemen, recreëren en natuurontwikkeling hand in hand gaan. “Aan dat nieuwe model moet iedereen wennen”, zegt Van den Eijnden. “Maar we moeten het groen koesteren en daar fors in investeren, juist als dat geen juridisch beschermde natuur is.”