Van bloeiende amandelbloesem naar een notenbos
Een samenwerkingsruimte voor initiatiefnemers die buiten de lijnen kleuren. Dát is de Van Gogh NP Academie. Mirjam Bemelmans nam deel aan de derde editie van de Academie, in het najaar van 2022. Hoe verging het haar de afgelopen jaren? Waar heeft de Academie aan bijgedragen? We blikken met haar terug én vooruit!
Is er een taai probleem dat schuurt door het bestaande systeem? En werkt er iemand met een diverse groep aan een oplossing? Daar is Mirjam Bemelmans aan de slag. “Ik zie de klimaatproblemen door onder andere de vleesconsumptie. Daarom bouw ik aan de eiwittransitie door grote groepen mensen noten te laten eten met De noteneters. Dit resulteert in een groene eetbare oase tussen mijn woonplaats Boxtel en St Michielsgestel”, zo trapt Mirjam af.
“ "Alle bomen in het notenbos vertellen een verhaal." ”
Wat is je droom voor Het Notenbos? Waar komt die droom vandaan?
“Een plek waar bezoekers zich kunnen laven aan de overdaad van de natuur. Maar ook een plek waar mensen weer kunnen leren, om uit de natuur te eten. En ook een plek in tijden van crisis waar mensen nog een maaltje kunnen vinden. Ik volg mijn hart. Tja noem je dat een droom?”
Wanneer hoorde je van het Van Gogh NP en wat maakte dat je daarbij wilde horen?
“Ik zag een oproep en besloot onmiddellijk te solliciteren, wel met enige aarzeling of mijn idee wel interessant genoeg was…”
Met welke specifieke vragen kwam je binnen in de Academie?
“Ik heb veel vrijwilligerswerk gedaan en ik wilde nu eens eindelijk een ideëel project opzetten en er zelf een boterham aan verdienen. Maar dat idee van poen, plezier en impact heb ik helaas moeten loslaten. Beplanting, grond e.d. krijg ik gefinancierd, maar projectbegeleiding, de echte uurtjes, die moeten nog steeds uit het hart komen. De transitie zou versneld kunnen worden als we koploper-vrijwilligers financieel waarderen.”
Wat heb je sinds je deelname aan de Academie allemaal gedaan, gemaakt en bereikt?
“Gedurende de academie is mijn projectplan aangescherpt. Ik startte met het idee ‘De voedselbosbank’ met vooral noten. Dat idee is omgezet naar een openbaar notenvoedselbos waarbij we nog altijd aan de voedselbank kunnen doneren. Het idee was eigenlijk al een paar jaar oud. Maar er was nog geen momentum. Als ik zei dat mensen minder vlees zouden gaan eten dan werd ik voor gek verklaard. Inmiddels is het duidelijk dat er minder vlees wordt gegeten en dat er een eiwittransitie gaande is.
In de Van Gogh Academie leerde ik het nut van verhalen vertellen. Zo gaan alle bomen in het notenbos een verhaal vertellen. De beuk met nootjes vertelt het verhaal over de oorsprong van Buchestelle, de oude plaatsnaam van Boxtel. Rode beuken stonden langs de Dommel zodat mensen van veraf konden zien dat de bewoonde wereld kwam. Het perceel staat namelijk ook aan de Dommel en kijkt uit op Boxtel.”
Aan het eind van jouw deelname aan de Academie heb je een Kunstvoucher van KunstLOC ontvangen. Wat heb je daarmee gedaan en wat is er gebeurd?
“Om het notenbos te promoten heb ik muzikale noten ingezet. Componist Roel Jongenelen schreef Het notenlied ‘Hee ga je mee naar het notenbos… ‘en Inge van den Biggelaar van de Starcompany zorgde ervoor dat de kinderen uit volle borst konden zingen. Daar is een gave clip van opgenomen.”
Hoe staat het er nu mee?
“De vooruitgang is enorm. We vonden kopers voor de grond: Stichting Föda Silva. Zij financieren projecten om de landbouw versneld te verduurzamen. Daarnaast hebben we de stichting De Noteneters opgericht. Met deze stichting hebben we gratis vruchtgebruik en kunnen we een openbaar bos realiseren. Met subsidies hebben we de eerste notenbomen kunnen kopen. Toen bleek het extreem te regenen. Het perceel ligt in het overstroomgebied van de Dommel en het zou sowieso een experiment worden om daar notenbomen te laten groeien. Daarom stapten we over op syntropische landbouw. Dan plant je heel veel pioniers die de grond verbeteren. Via meerbomen.nu hebben we veel zaailingen gratis gekregen. Inmiddels staan er in een klein jaar 4322 bomen en struiken. Omdat de notenbomen pas over 10 jaar goede oogst geven, hebben we veel vruchtenstruiken geplant zodat iedereen komende zomer al verschillende bessen kan proeven. Van bekende bessen zoals de zwarte bes, kruisbes, aalbes ook nog wat onbekendere zoals de olijfwilg.
Sociale verbinding is ook een belangrijk doel. Inmiddels hebben tientallen vrijwilligers geholpen met planten en je ziet ook echt dat het verbindt. Er worden zelfs spontane plannen gesmeed om samen op een stuk grond te gaan wonen en voor elkaar te zorgen. Daarnaast ontvangen we schoolklassen en leren we over voedselbossen. Op 19 april vieren we ons eenjarig bestaan met een potluck. Daar is uiteraard iedereen welkom (bij voorkeur wel vooraf opgeven). Ik wil iedere keer voor een verrassing zorgen. Zo organiseren we 6 september een theatervoorstelling over voedselbossen in ons bos.”

Past de ontwikkeling in de visie van de gemeente(n) of bij de huidige maatschappelijke behoefte?
“Natuurontwikkeling stopt niet bij de gemeentegrenzen en laat dit nu net een grensperceel zijn. We hebben een plantochtend georganiseerd waar de wethouders van beide gemeenten mee geplant hebben. Daarnaast was het supergaaf dat ambtenaren duurzaamheid van de overkoepelende ambtenarenorganisatie Mijngemeentedichtbij ook mee geplant hebben. Het was goed voor hun eigen teambuilding en al pratend ontdekken ze dat zij binnen de transitie ieder een eigen vakgebied hebben, maar dat ze wel tegen dezelfde weerstand aanlopen. Dat werkte verbindend en verzachtend.
Passend bij Maatschappelijke behoefte? Ja, zeker. Zo’n voedselbos heeft alle behoefte in één. Het planten is eco-gymnastiek, samen bewegen. Het gaat isolement tegen. We zien een aantal mensen die buiten het systeem heel goed tot hun recht komen. Ook vindt men het goed om onbekommerd te kunnen eten, zonder gifbestrijding bijvoorbeeld.”

Waar heb je de gemeente(n) of andere partners voor nodig (gehad)?
“Voor de aanvraag van de omgevingsvergunning had ik een fijn gesprek met de betrokken ambtenaar. Ook heeft het waterschap meegedacht. ……De grootste bijdrage is gekomen van Föda Silva door de grond te financieren. Als zij niet bereid waren geweest te investeren, was de droom wellicht niet gerealiseerd.”
Hoe vallen de plannen in de omgeving?
“We krijgen van wandelaars sympathieke reacties. Duimpjes omhoog en in gesprek veel complimenten. Daarnaast groeten we de loonwerkers vriendelijk en hopen op een constructief gesprek. Onze buurman heeft overigens een melkveebedrijf en activiteitenboerderij. We hopen op een dag iets voor elkaar te kunnen betekenen. Bijvoorbeeld noten rapen op ons perceel en als teamactiviteit in zijn keuken daar een heerlijk gerecht mee maken.”
Welke ondernemende groep heb je om je heen om jouw droom waarheid te laten worden?
“Voor mij is ondernemen niet gekoppeld aan winst maken. Ik ken veel ondernemende mensen die voor elkaar klaarstaan. Bij iedere klus voor het notenbos groeperen mensen zich rondom de klus. Een klein oproepje en we zetten er samen de schouders onder. Dat kan de bouw van website zijn tot het regelen van een auto met trekhaak en aanhanger om bomen te vervoeren. Onze penningmeester is verder herbenoemd tot waardenmeester. We willen impact maken.”
Waarom is Het Notenbos een project dat perfect past in het Van Gogh NP?
“De bloeiende amandelboom in onze tuin was een krachtige link naar Van Gogh. Ik ben al lang bezorgd over ons klimaat. Ik zag dat de boom in 1888 in Arles Zuid Frankrijk vroeg in het voorjaar bloeide en dat inmiddels door klimaatopwarming de bloesem al in februari ook in ons gebied te zien was. Prachtige bloesem, maar ook met een rouwrandje. Bovendien zitten we in de buurt van de van Gogh fietsroute. We gaan dus aan de slag om de bewegwijzering aan te laten passen zodat fietsers op ons perceel op de zitboomstammen in de natuur kunnen pauzeren.”
Heeft de Academie meer kracht gemobiliseerd om jouw droom te realiseren?
“De Academie heeft bevestigd wat ik spontaan al deed. Zoals creatief uitbeelden. Uiterst leerzaam was het werken met ‘driehoeken’. Met iemand die doet, iemand die wil en/of iemand die helpt. Oh en dan zeker de structuur van de ontwikkelgesprekken!”
Meer weten?
Op Denoteneters.nl vind je meer informatie.
Interesse in nieuwsbrief Noot-bericht? Geef je via denoteneters@gmail.com.
