Tradities uit het verleden, inzichten van vandaag
Een samenwerkingsruimte voor initiatiefnemers die buiten de lijnen kleuren. Dát is de Van Gogh NP Academie. Deelnemers vinden er kennis, een nuttig netwerk, inspiratie en een podium voor hun plannen of ideeën die bijdragen aan de ambitie van Van Gogh NP. In de Academie werken initiatiefnemers samen met anderen aan het verwezenlijken van hun droom. Zo ook Lianne van Genugten, deelnemer aan de tweede Academie met Vaderland.
Lianne had het nooit voor mogelijk gehouden de vijfde generatie boer te worden en in de voetsporen van haar overgrootmoeder te treden. Maar het ging op een gegeven moment toch kriebelen. Helemaal toen haar man zei dat dit dé plek was voor een restaurant. Samen met hem bouwt Lianne de gangbare melkveehouderij van haar ouders om tot een kleinschalige gastronomische kringloopboerderij. Intussen zijn we een tijd verder. Tijd om Lianne te vragen hoe het nu gaat, in hoeverre haar dromen zijn verwezenlijkt, en waar de Academie haar heeft geholpen. Ook de betrokken partners komen hierbij aan het woord, vanuit de gemeente en het waterschap.
Kun je iets vertellen over je roots en je levensloop tot nu toe?
Ik ben geboren op de boerderij aan Kerkhoef 12 in Nederwetten, vlak bij de Oude Toren aan de Dommel. Als klein meisje vond ik het heerlijk op de boerderij, maar naarmate ik ouder werd, zag ik het niet zitten om de melkveehouderij over te nemen. Na een studie aan de Design Academy heb ik een eigen ontwerpstudio opgericht. Tot mijn vader in 2018 stopte met koeien melken. Toen voelde ik hoe jammer het zou zijn om de boerderij verloren te laten gaan. Er wordt hier namelijk inmiddels vijf generaties door onze familie geboerd. Dat was het moment waarop mijn man Joep Brekelmans – chef-kok – en ik besloten om de boerderij over te nemen en om te vormen tot een gastronomische kringloopboerderij.
Wat maakt deze plek bijzonder?
Wij hebben Vaderland opgericht. Het is het land van mijn vader en voorouders en ook de plek waar we mensen uitnodigen om thuis te komen. Samen met de natuur. Dit is een gastronomische kringloopboerderij geworden. We hebben een tuinderij aangelegd, een boerderijwinkel en een restaurant gebouwd. Op deze plek verbouwen wij jaarrond groenten en kruiden, zonder bestrijdingsmiddelen of kunstmest. Die groenten verkopen we in onze winkel en verwerken we zelf tot pure en eerlijke gerechten. De gerechten verkopen we ook in de winkel en serveren we in het restaurant. We koken met dat wat er is en maken daar hoogwaardige gerechten van in ons restaurant.
We verweven tradities uit het verleden met inzichten van vandaag. Op die manier ontstaat een vruchtbare plek waar de aarde centraal staat en mensen gevoed en geïnspireerd raken. Dit doen we door te experimenteren, blijven kijken en leren van de natuur.
Past deze blik en ontwikkeling in de visie van de gemeente?
We vragen dat Arie Ras, planoloog buitengebied gemeente Nuenen.
In onze omgevingsvisie geven wij aan dat we de slag willen maken naar een ander type landbouw waarbij kortere kringlopen en natuurinclusief de sleutelbegrippen zijn. Daarnaast bieden wij ook mogelijkheden voor een verbreding met horeca en verkoopactiviteiten. Vaderland draagt bij aan een nieuwe vorm van plattelandseconomie waarbij landbouw, natuur en beleving van het buitengebied samenkomen. Het hoofdthema in de omgevingsvisie is gezondheid. En door het werken met biologisch geteelde producten in het seizoen draagt Vaderland bij aan de bewustwording van onze eetgewoonten.
Wat was je droom of uitdaging waar je bij de Academie aan wilde werken?
Toen ik bij de Van Gogh NP Academie kwam, waren we een jaar bezig met Vaderland en liepen we tegen de grenzen van ‘het systeem’ aan. Wij zijn voornemens om deze boerderij ook over te nemen, dus met alle gronden die erbij horen. Die willen we graag omvormen tot natuur en daar zijn mooie regelingen voor. Maar wij passen niet in de hokjes die daarvoor zijn gecreëerd.
Wat heeft het je gebracht? Welke hobbels ben je tegengekomen?
Een belangrijke les van de Academie was het bouwen van driehoekjes. Zorgen dat er iemand is die er belang bij heeft om jouw probleem ‘op te lossen’. Of in elk geval bespreekbaar te maken. Dat helpt me nog steeds elke dag. Want wij hebben een bedrijf dat nou eenmaal niet past binnen de hokjes en het systeem zoals dat is ingericht. Door veel te praten met andere initiatiefnemers groeit ook het vertrouwen. Ik ben niet de enige die zo gek is om dit aan te gaan. En er komt vast een uitweg.
Daarnaast heb ik ook een goed netwerk gebouwd. Onze eindpresentatie van de Academie werd begeleid door de watergraaf van Waterschap de Dommel: Erik de Ridder. Met hem ben ik in gesprek geraakt, hij heeft ook onze boerderij bezocht en zag de potentie voor waterberging.
Inmiddels is het waterschap ook een belangrijke partij in het realiseren van een stuk natuur dat nét buiten het aangewezen natuurnetwerk ligt, maar wel heel veel natuurwaarde heeft. Samen met het waterschap zijn we plannen aan het maken om dit stuk grond weer te laten vernatten. En dat maakt het voor ons haalbaar om alle gronden van mijn vader, waar mijn overgrootmoeder vroeger al boerde, over te nemen en de biodiversiteit en natuurwaarde ter plaatse te verhogen. Het realiseren van dit stukje natuur, gaat ons ook weer helpen om natuurinclusief te kunnen gaan werken op de akker ernaast. Zonder het waterschap, zou dit niet zijn gelukt. En daar zijn we heel dankbaar voor.
-
Erik de Ridder
watergraaf Waterschap De Dommel
Vaderland is zo’n belangrijk voorbeeld. Het helpt andere agrarische ondernemers om deze stap richting de toekomst te maken. Want er moet wat gebeuren. Ons watersysteem is kwetsbaar geworden doordat het klimaat verandert, het weer extremer wordt en het gebruik van (grond) water en de vraag naar ruimte toenemen. Dat is iets dat ons allemaal raakt en daar moeten we met elkaar mee aan de slag.
Welke partners en organisaties in het Van Gogh NP zijn belangrijk voor je?
Veel! Inmiddels hebben we al mooie bezoeken gekregen via het Van Gogh Nationaal Park. Dat heeft ook gesterkt in ons vertrouwen, dat er bijeenkomsten bij ons werden georganiseerd én dat ervan werd genoten. Ik denk dat het heel belangrijk is dat we contact houden met elkaar. Op alle lagen en alle niveaus. Samen moeten we ruimte gaan maken voor dit soort initiatieven.
Wat zijn de dromen die je nog hoopt te verwezenlijken?
Zoals hierboven gezegd hopen wij ongeveer 15 ha om te vormen tot natuur en ondernemende natuur. En de kringloopboerderij zoals die hier vroeger was weer in ere te herstellen, maar dan met de inzichten van vandaag. Dan zullen we ook extensief dieren gaan houden.
Ook willen we een workshopruimte bouwen op het erf om alle lessen die wij momenteel leren nog meer te kunnen gaan uitdragen. En het zou fantastisch zijn als mensen op een dag ook kunnen overnachten om het goede leven in de natuur te ervaren.
Vaderland in het Van Gogh NP
Waarom is Vaderland een project dat perfect past in het Van Gogh NP?
Arie Ras: Uitgangspunt bij de bedrijfsopzet is het werken met de omgeving. Welke producten kunnen waar het beste geteeld worden zonder kunstgrepen. In de minder productieve delen wordt bewust gekeken naar functies als waterberging en het herstellen van het oude landschap. Hierbij is de gebiedskennis van de voormalige melkrundveehouder van grote waarde. Hij weet als geen ander welke plekken waarvoor geschikt zijn. Door Vaderland komen mensen op een plek waar naast natuur en landschap ook cultuurhistorie naar voren komt. Het is altijd leuk als lokale bezoekers zeggen; ‘Oh dat wist ik helemaal niet terwijl ik hier al jaren woon’.
Foto's: Cindy Willems
